សង្គាយនាលើកទី ២

សង្គាយនា ឬ​សង្គីតិ ប្រែ​អត្ថ​ដើម​ថា ការ​សូធ្យ ឬសូត្រ ឬ​ច្រៀង​រួម​គ្នា ។ សង្គាយនា​ តាម​ន័យ​ទូទៅ​ ប្រែថា​ ការ​ប្រជុំ​​នៃ​​ភិក្ខុសង្ឃ​​ដែល​​ចង​ចាំ​​ស្ទាត់​នូវ​ធម្មទេសនា​ដែលព្រះពុទ្ធ​បាន​សម្តែង ដើម្បី​​ផ្ទៀងផ្ទាត់ និង​ប្រមូល​ចង​ធម៌​ទាំង​នោះ​​​ឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមពុទ្ធ​វចនៈឡើងវិញ។ តាម​ការ​វិភាគ​អត្ថបទ​ក្នុង​គម្ពីរ​ព្រះត្រៃបិដក​ផ្នែក​សុត្តន្តបិដក បាន​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ថា សាវ័ក​របស់​ព្រះពុទ្ធ និងភិក្ខុសង្ឃ​សម័យ​ដើម​​បាន​ប្រើ​ពាក្យ​​ព្រះធម៌វិន័យ ដើម្បី​ពោល​សំដៅ​ទៅ​ដល់​​ច្បាប់ និង ទ្រឹស្តី​ឬ​គោលលទ្ធិ​នានា​​សម្រាប់​ភិក្ខុសង្ឃ និងសាមញ្ញជន​អនុវត្តតាម ។ មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​សង្គាយនា​មានចំនួន​ ៦ លើក ដែល​បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ក្នុងប្រទេស​ផ្សេង​គ្នា។ សង្គាយនាលើកទី ២ ត្រូវប្រជុំឡើងបន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធបរិនិព្វាន ១០០ឆ្នាំ ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះខ្លាំងលើចំណុចការរំលោភ ១០ ប្រការរបស់ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលទទួលការអនុញ្ញាតឲ្យ ៖

១- ដាក់អំបិលទុកក្នុងបំពង់

២- ឆាន់ចង្ហាន់ក្រោយថ្ងៃត្រង់

៣- ឆាន់ចង្ហាន់ម្តង រួចចុះទៅបិណ្ឌបាត្រតាមភូមិទៀត

៤- ធ្វើពិធីបុណ្យឧបោសថជាមួយសង្ឃ ដែលនៅកន្លែងជាមួយគ្នា

៥- ធ្វើពិធីកម្មជាផ្លូវការ នៅពេលដែលក្រុមសង្ឃមិនគ្រប់លក្ខណៈ

៦- ធ្វើតាមកិច្ចប្រតិបត្តិខ្លះ ព្រោះអ្នកបង្ហាត់ឬគ្រូបានធ្វើដូច្នោះ

៧- ឆាន់ទឹកដោះជូរបន្ទាប់ពីឆាន់ចង្ហាន់ថ្ងៃត្រង់រួចហើយ

៨- ឆាន់ភេសជ្ជៈខ្លាំងមុនគេយកទៅបន្ទំស្រា

៩- ប្រើប្រាស់កំរាលដែលមានទំហ៊ំខុសខ្នាត

១០- ប្រើមាសនិងប្រាក់

ជម្លោះរបស់ព្រះសង្ឃទាំងនេះក្លាយទៅជារឿងហើយបង្កើតជាការជំទាស់គ្នាធំ ព្រោះគេគិតថាការរំលោភលើសិក្ខាបទនេះ ផ្ទុយស្រឡះអំពីច្បាប់ដើមដែលព្រះពុទ្ធបានបញ្ញត្តិមក។ ស្តេចព្រះនាមអសោក ដែលជាអ្នកឧបត្ថម្ភ សង្គាយនាលើកទី២នេះឡើង ហើយអង្គប្រជុំធ្វើឡើងនៅវេសឡី ដែលរៀបចំឡើងមានរយៈពេល ៨ខែ ព្រោះស្ថានការណ៍កើតឡើងដូចតទៅនេះ ។ ថ្ងៃមួយពេលដែលនិមន្ត ទៅកាន់ព្រៃមហាវ័ននៅវេសាលី រៀមច្បងយសបានដឹងថាក្រុមភិក្ខុមួយក្រុមធំជាពួកវជ្ជី បានប្រព្រឹត្តកន្លងសិក្ខាបទ ដែលហាមភិក្ខុមិនឲ្យទទួលយកមាសនិងប្រាក់ ដោយសុំដោយចំហរពីពួកគ្រហស្ថដែលមានសទ្ធា ។ រៀមច្បងយសបានពោលទិទានមួយរំពេចចំពោះអំពើរបស់ភិក្ខុទាំងនោះ ហើយពួកភិក្ខុទាំងនោះក៏និយាយតបព្រះអង្គវិញថានឹងចែកមាសប្រាក់ដែលបានមកនោះដល់ព្រះអង្គដោយសង្ឃឹមថានឹងបានជោគជ័យ ។ ប៉ុន្តែរៀមច្បងយសមិនព្រម ហើយដាក់កំហុសដល់អំពើរបស់ភិក្ខុវជ្ជីថាជាការប្រមាទដល់ព្រះអង្គ ។ ភិក្ខុវជ្ជីប្តឹងតវ៉ាសុំឲ្យស្រុះស្រួលគ្នា ដោយចោទព្រះអង្គថាបានស្តីបន្ទោសដល់ពួកគ្រហស្ថ។ រៀមច្បងយសក៏សម្របសម្រួលព្រះអង្គជាមួយពួកគ្រហស្ថ ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះបានពន្យល់ពួកគ្រហស្ថឲ្យជឿតាមថាភិក្ខុវជ្ជីបានធ្វើខុស ដោយលើកយកបន្ទូលហាមប្រាមរបស់ព្រះពុទ្ធមិនឲ្យភិក្ខុទទួលយកឬសុំមាសប្រាក់មកសូត្រឲ្យស្តាប់។ ពួកគ្រហស្ថទាំងនោះបានបញ្ចេញការគាំទ្រចំពោះរៀមច្បងយសមួយរំពេច ហើយប្រកាសថាពួកភិក្ខុវជ្ជីជាអ្នកធ្វើខុសរៀមច្បងយសតែមួយអង្គប៉ុណ្ណោះ ដែលជាព្រះសង្ឃពិតប្រាកដជាបុត្រសក្យ អ្នកដទៃឯទៀតមិនមែនជាព្រះសង្ឃមិនមែនជាសក្យបុត្រឡើយ ។

ពេលនោះពួកសង្ឃវជ្ជីដ៏រឹងរុះនិងឥតអៀនខ្មាស់ក៏មិនទទួលស្គាល់ព្រះថេរយស ដោយគ្មានការយល់ព្រមពីគណសង្ឃឯទៀត បន្ទាប់ពីដឹងអំពីលទ្ធផល នៃការដែលរៀមច្បង យសជួបជាមួយនឹងគ្រហស្ថមក ។ រៀមច្បងយសចេញចាកអំពីការជំទាស់របស់ពួកភិក្ខុវជ្ជី ហើយនិមន្តទៅកន្លែងផ្សេងដើម្បីស្វែងរក ការគាំទ្រពីសង្ឃដទៃទៀត ដែលលើកតំកើនដល់គំនិតរក្សាទុកវិន័យបូរាណរបស់ព្រះអង្គ ។ ភិក្ខុក្នុងព្រៃបាវាចំនួន៦០អង្គ និង៨០អង្គទៀតពីតំបន់ខាងត្បូងនៃអវន្តិដែលមានទស្សនៈស្របគ្នា បានប្រកាសថានឹងគាំទ្រព្រះអង្គ ហើយនិងជួយពិនិត្យព្រះវិន័យកុំឲ្យមានការខូចខាត ។ ទាំងអស់គ្នាក៏សម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរទៅកាន់ សោរេយ្យ ដើម្បីសាកសួរយោបល់ដល់ព្រះរេវត ព្រោះថាព្រះអង្គជាព្រះសង្ឃដែលគេគោរពខ្លាំង និងមានចំណេះច្រើនខាងព្រះធម៌និងព្រះវិនយ ។ នៅពេលដែលបានដឹងរឿងនេះភ្លាម ពួកសង្ឃវជ្ជីក៏ចូលទៅជួបនឹងព្រះរេវតដើម្បីរកសេចក្តីគាំទ្រដែរ ដោយពោលថានឹងប្រគេនចតុប្បច្ច័យដល់ព្រះអង្គ ព្រះរេវតបានប្រកែកមិនយល់ព្រមភ្លាម។ ពួកសង្ឃវជ្ជីក៏ប្រើវិធីដដែលនេះ ចំពោះព្រះឧត្តរដែលជាជំនួយរបស់ព្រះរេវត។ ជាដំបូងព្រះឧត្តរក៏ប្រកែកមិនទទួលជំនូនដែរ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីពួកសង្ឃវជ្ជី និយាយបញ្ចុះបញ្ចូលថា កាលណាបច្ច័យសម្រាប់ព្រះពុទ្ធហើយព្រះពុទ្ធមិនទទួល គេសួរព្រះអានន្ទ ហើយព្រះអានន្ទក៏ទទួលយកជាញឹកញយ ព្រះឧត្តរក៏ប្តូរគំនិតហើយទទួលយល់ព្រមជាមួយនឹងពួកសង្ឃវជ្ជី ។ ដោយពួកសង្ឃវជ្ជី បង្ខំព្រះឧត្តរៗក៏សុខចិត្តចូលទៅជួបព្រះរេវត ដើម្បីនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូលថា ពួកសង្ឃវជ្ជីនិយាយការពិតជាអ្នកទ្រទ្រង់ព្រះធម៌ ។ ព្រះរេវតឃើញនូវល្បិចកលនេះ ព្រះអង្គមិនគាំទ្រ ហើយបង្គាប់ឲ្យព្រះឧត្តរចេញទៅ ។ ដើម្បីបញ្ចប់រឿងនេះឲ្យចប់តែម្តង ព្រះរេវតប្រទានយោបល់ថា ត្រូវប្រជុំសង្គាយនានៅវឡការាម ដោយមានព្រះអង្គជាអ្នកសួរសំនួរ ចំពោះការប្រព្រឹត្តកន្លងច្បាប់១០ប្រការ ដល់ថេរៈរៀមច្បងដែលមានវ័យចាស់ជាងគេគឺព្រះថេរសព្វកាមិ។ យោបល់របស់ព្រះអង្គ នឹងត្រូវដាក់ជូនគណៈសង្ឃ៨អង្គ ហើយការបោះឆ្នោតរបស់គណៈសង្ឃ៨អង្គនេះ នឹងយកជាផ្លូវការបាន ។ ព្រះថេរៈ៨អង្គដែលហៅឲ្យធ្វើការវិនិច្ឆ័យ គឺពីខាងកើតមានព្រះថេរសព្វកាមិ សឡហ ឃុជ្ជសោភិតា ហើយនិងវាសភគាមិ ខាងលិចមានព្រះថេរៈរេវត សម្ភូតសាណវាសី យស និងសុមន ។ ព្រះថេរទាំងនេះដេញដោលរឿងយ៉ាងល្អិតល្អន់ ដោយមានព្រះរេវតជាអ្នកសួរ ហើយព្រះសព្វកាមិជាអ្នកឆ្លើយ ។ បន្ទាប់ពីបានឮការដេញដោលមកព្រះថេរ ៨អង្គ សម្រេចជំទាស់នឹងពួកសង្ឃវជ្ជី ហើយការសម្រេចសាលក្រមចំពោះកំហុសរបស់សង្ឃវជ្ជីក៏បានប្រកាសដល់អង្គប្រជុំ ។ បន្ទាប់មកទៀតព្រះសង្ឃ៧០០អង្គបានសូត្រព្រះធម៌ និងព្រះវិន័យ ហើយដោយការសូត្រព្រះធម៌ និងព្រះវិន័យនេះ មានព្រះសង្ឃ៧០០អង្គចូលរួម ការសូត្រនេះមានឈ្មោះថា សត្តសតិ ។ សង្គាយនានេះមានឈ្មោះយសត្ថេរសង្គីតិ ព្រោះរៀមច្បងយសមានមុខងារសំខាន់ផង ហើយជាអ្នកប្រឹងប្រែងខំរក្សាការពារព្រះវិនយផង ។ ពួកសង្ឃវជ្ជីដាច់ខាតមិនទទួលស្គាល់ការសម្រេចរបស់សង្គាយនានេះទេ ហើយហៅរកប្រជុំសង្គាយនា ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេក្នុងការរឹងរុសដែលមានឈ្មោះថា មហាសង្គិតិ។