គុណធម៌នៃការធ្វើទាន ៣យ៉ាង សំខាន់របស់មនុស្សជាតិក្នុងសង្គម

អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា បានបញ្ជាក់ថា «ការឲ្យទាន» ឬការចែករំលែក គឺជាគុណធម៌មួយយ៉ាងសំខាន់បំផុតរបស់មនុស្សជាតិ ពីព្រោះអាចជួយផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់បុគ្គលអ្នកធ្វើទានផ្ទាល់ផង និងផ្ដល់សុខសន្តិភាពក្នុងសង្គមមនុស្សទូទៅផង។ សម្រាប់សង្គមជាតិខ្មែរ ចំពោះការធ្វើទាននេះ គេកត់សម្គាល់ឃើញថា នៅមានចំណុចខ្វះខាតច្រើន ដោយសារមិនសូវមានការស្វែងយល់ និងឲ្យតម្លៃទៅលើការធ្វើទាន។ នៅក្នុងសង្គមមនុស្សតាំងពីដើមរៀងមករហូតដល់បច្ចុប្បន្ន គឺតែងតែត្រូវការយ៉ាងចាំបាច់បំផុតនូវសម្បត្តិពីរយ៉ាង គឺទ្រព្យសម្បត្តិ និងបញ្ញាសម្បត្តិ ដើម្បីជួយទ្រទ្រង់ជីវិតរស់នៅរបស់ខ្លួនឲ្យប្រកបទៅដោយសេចក្តីសុខ សម្បូរសប្បាយ។

សម្បត្តិទាំងពីរយ៉ាងនេះ គេឃើញមនុស្សខ្លះអាចស្វែងរកបាន ប៉ុន្តែសម្រាប់មនុស្សមួយចំនួនទៀត មិនមានលទ្ធភាពទេ ដោយអ្នកខ្លះមានទ្រព្យ តែខ្វះបញ្ញាសម្បត្តិ ហើយអ្នកខ្លះទៀតមានបញ្ញាសម្បត្តិ ប៉ុន្តែខ្សត់ទ្រព្យធន ហើយមួយចំនួនទៀត ខ្វះទាំងបញ្ញាសម្បត្តិ និងទ្រព្យសម្បត្តិ។

ប្រការដែលនាំឲ្យមនុស្សមានលក្ខណៈសម្បត្តិខុសៗគ្នាយ៉ាងដូច្នោះ នៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាបានចែងថា គឺបណ្ដាលមកពី «កម្ម» ឬការធ្វើអំពើផ្សេងៗរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី គឺគេអាចជួយដោះស្រាយបញ្ហានោះបានខ្លះៗដែរ គឺជួយទៅតាមរយៈនៃការធ្វើ «ទាន» ឬការចែករំលែក។

អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា បានបញ្ជាក់ថា ចំពោះការធ្វើ «ទាន» ដើម្បីជួយដល់ជនខ្វះខាតបានទទួលផលល្អនោះ គឺគេធ្វើទានមាន ៣យ៉ាង ដែលហៅតាមភាសាបាលី និងភាសាខ្មែរថា «អាមិសទាន» ឬការឲ្យវត្ថុ។ «ធម្មទាន» ឬការឲ្យធម៌ និង «អភយទាន» ឬការឲ្យអភ័យលើកលែងទោសកំហុស។

ចំពោះការឲ្យ «អាមិសទាន» គឺផ្ដល់ជាវត្ថុផ្សេងៗ ដូចជា គ្រឿងបរិភោគ សម្លៀកបំពាក់ គ្រឿងសម្ភារៈប្រើប្រាស់ ឬមួយផ្ដល់ជាប្រាក់កាស ដើម្បីជួយឲ្យមនុស្សដែលខ្សត់ខ្សោយខ្វះសម្បត្តិទ្រព្យនោះ អាចមានដើមទុនយកទៅប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតរស់នៅឲ្យបានសុខចម្រើនឡើង។ លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវព្រះពុទ្ធសាសនា បានមានប្រសាសន៍ថា ការផ្ដល់ទានជាវត្ថុឲ្យដល់មនុស្សដទៃ ដែលមានជីវភាពរស់នៅលំបាក ឬដល់មនុស្សពិការជរា ជាដើម បើទោះបីជាគេផ្ដល់ឲ្យតិច ឬច្រើនក្តី ប៉ុន្តែជាទានស្មោះត្រង់នោះ គឺជាគុណប្រយោជន៍មួយល្អជួយដល់សង្គមមនុស្សផងគ្នា។

លោកបានបន្ថែមថា កត្តាសំខាន់មួយទៀត ដើម្បីឲ្យការធ្វើទានជាវត្ថុកាន់តែមានប្រយោជន៍ច្រើន គឺអ្នកដែលបានទទួលអំណោយទានពីសប្បុរសជនឯណានីមួយ ដូចជាថវិកា ជាដើម រួចហើយយកទៅធ្វើជាដើមទុនប្រកបមុខរបរអ្វី ក៏គប្បីប្រកបតែមុខរបរដែលត្រឹមត្រូវ។ ម្យ៉ាងទៀត បើថ្ងៃក្រោយមុខរបរនោះបានកបប្រសើរ ធ្វើឲ្យខ្លួនមានទ្រព្យធន មានសេចក្តីសុខ ពេលនោះគេគប្បីធ្វើទានជួយចែករំលែកសេចក្តីសុខនេះដល់អ្នកដទៃ បន្តទៀត។

លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ៖ «ដើម្បីជាប្រយោជន៍។ ប្រយោជន៍ខ្លួនឯងផង ប្រយោជន៍អ្នកដទៃផង ប្រយោជន៍ដល់ខ្លួនយើងនោះ គឺយើងធ្វើអ្វីការរកទទួលទានអីហ្នឹង គឺថាធ្វើម៉េចឲ្យស្របច្បាប់ ដើម្បីឲ្យអាចជីវិតរស់នៅរបស់យើងបានប្រសើរ បានត្រឹមត្រូវតាមសម្មាអាជីវៈ។ ចំពោះប្រយោជន៍អ្នកដទៃនោះ យើងត្រូវចេះលៃលកជួយទំនុកបម្រុងអ្នកដែលក្រខ្សត់ អ្នកលំបាក ឬក៏ថាជួយដល់សង្គមជាតិ ធ្វើអណ្ដូងទឹក ធ្វើស្រះទឹក ឬក៏សាងសង់សាលាសំណាក់ ជួយធ្វើថ្នល់សាលារៀនអីជាដើមហ្នឹង ដើម្បីជាប្រយោជន៍រួមសម្រាប់មនុស្សម្នាក្នុងសង្គមហ្នឹង»។

អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា បានឲ្យដឹងដែរថា ចំពោះការធ្វើទាន ឬផ្ដល់វត្ថុផ្សេងៗនោះ គឺជាប្រការមួយសំខាន់ណាស់ ពីព្រោះអាចជួយកាត់បន្ថយនូវការរើសអើង ឬគម្លាតគ្នារវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រ ហើយនិងអាចជួយលើកស្ទួយដល់គុណធម៌ចែករំលែកនៅក្នុងសង្គមមនុស្សឲ្យ បានគង់វង្សតទៅមុខទៀត។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា នៅក្នុងសង្គមខ្មែរសព្វថ្ងៃ ចំពោះការធ្វើទានជាវត្ថុទាំងឡាយដល់ជនក្រីក្រលំបាកនោះ គេឃើញមានការជួយឧបត្ថម្ភខ្លះៗដែរពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាល ពីសប្បុរសជនក្នុង និងក្រៅប្រទេសខ្លះ ព្រមទាំងពីសំណាក់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនទៀត ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ភាពខ្វះខាតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងទុក្ខលំបាកនោះ គេឃើញនៅតែកើតមាននៅឡើយ។

អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ បានមានប្រសាសន៍ថា ធម្មតាទុក្ខលំបាករបស់មនុស្សក្នុងលោកនេះ មិនអាចបញ្ចប់បានទេ ពីព្រោះមនុស្សភាគច្រើនខ្វះបញ្ញាការយល់ដឹង។ ប៉ុន្តែគេអាចកាត់បន្ថយបញ្ហានេះបានខ្លះ គឺនាំគ្នាធ្វើ «ធម្មទាន» ឬឲ្យទានធម៌ ឬក៏ហៅថាឲ្យទានបញ្ញា ដូចជា ផ្ដល់ចំណេះវិជ្ជា ជួយបង្ហាត់បង្រៀនអក្សរសាស្ត្រ លេខនព្វន្ត ជាដើម។

លោកបានបញ្ជាក់ទៀតថា ការធ្វើធម្មទាននេះជាប្រការសំខាន់ណាស់ ដូច្នេះគឺទាមទារឲ្យអ្នកម្ចាស់ទានមានបញ្ញាត្រឹមត្រូវច្បាស់លាស់ ទើបអាចឲ្យអ្នកដែលទទួលយកធម្មទាននេះបានទទួលផលប្រយោជន៍៖ «គឺ ត្រូវប្រចុបប្រចែងមនុស្សហ្នឹងយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីឲ្យកើតបញ្ញា ដូចជាថាមាតាបិតាឲ្យទានបញ្ញាដល់បុត្រធីតា គឺថាលោកឲ្យកូនហ្នឹងទៅរៀនសូត្រឲ្យចេះដឹង ដើម្បីឲ្យកូនហ្នឹងបានមានវិជ្ជាច្បាស់លាស់ រកស៊ីទទួលទានទៅថ្ងៃក្រោយទៅ អាចនឹងរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតប្រកបដោយសម្មាអាជីវៈត្រឹមត្រូវ (ការចិញ្ចឹមជីវិតត្រូវ) ដោយយកវិជ្ជាខ្លួនហ្នឹងទៅប្រើប្រាស់ចិញ្ចឹមជីវិតខ្លួនហ្នឹងបានផង ហើយអាចជួយជាតិទៅអនាគតផងបានទៀត ហ្នឹងៗឲ្យឈ្មោះថាជាអ្នកជួយទំនុកបម្រុងក្នុងការឲ្យទាន គឺបញ្ញាហ្នឹងហើយ»។

ការធ្វើទានបញ្ញាក្រៅពីឪពុកម្ដាយផ្ដល់ឲ្យកូន ក្នុងនោះអ្នកដទៃទៀតក៏អាចឲ្យទានបញ្ញា ឬផ្ដល់បញ្ញាសម្បត្តិនេះដល់មនុស្សផងគ្នាឯទៀតបានដែរ ដូចជាផ្ដល់សាលារៀន ផ្ដល់អាហារូបករណ៍ផ្សេងៗ ឲ្យដល់កូនចៅអ្នកក្រីក្រលំបាក អាចមានលទ្ធភាពទៅសិក្សារៀនសូត្រ ដើម្បីបានចំណេះវិជ្ជាទុកជាទីពឹងទៅថ្ងៃក្រោយ។ អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនាបានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ដែរថា ការឲ្យទានបញ្ញា បើនិយាយនៅក្នុងផ្លូវធម៌នៃព្រះពុទ្ធសាសនា គឺការធ្វើ «ធម្មទាន» ឬការឲ្យទានធម៌ ដែលបង្ហាញផ្លូវមនុស្សឲ្យប្រព្រឹត្តនូវអំពើល្អ ទាំងផ្លូវកាយ ផ្លូវវាចា និងផ្លូវចិត្ត។

ធម្មទាននេះ គឺមានគុណប្រយោជន៍ដ៏លើសលប់ ឬជាទាន១ឈ្នះអស់ទានផងទាំងពួង ដែលជាពាក្យអប់រំទូន្មានរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ហៅតាមភាសាបាលីថា៖ «សព្វទានំ ធម្មទានំ ជិនាតិ»។

នូវរាល់ការធ្វើធម្មទាន ឬឲ្យទានបញ្ញា ទាំងការសម្ដែងធម៌ប្រាប់ផ្លូវខុសត្រូវក្តី ទាំងការឲ្យធម្មទានបង្ហាត់បង្រៀនវិជ្ជាផ្លូវលោក ឬផ្ដល់អាហារូបករណ៍ដល់សិស្សក្រីក្រក្តី សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា សព្វថ្ងៃនេះ គេឃើញមានសប្បុរសជន បណ្ឌិតអ្នកប្រាជ្ញនានា ក្នុងនោះរួមទាំងព្រះសង្ឃផង បាននាំគ្នាធ្វើធម្មទាននេះដែរ ប៉ុន្តែមិនទាន់អាចកាត់បន្ថយបញ្ហាខ្វះខាតសម្បត្តិបញ្ញានេះបាននៅ ឡើយទេ។

រីឯចំពោះទានទី៣ ដែលហៅថា «អភយទាន» ឬការឲ្យអភ័យ លើកលែងទោសកំហុស គេបានកត់សម្គាល់ឃើញថា ក៏មានចំណុចខ្វះខាតច្រើនដែរនៅក្នុងសង្គមជាតិកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន ដូចជាមានប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ អ្នកទន់ខ្សោយខ្លះ បានរងគ្រោះដោយការចោទប្រកាន់ពីបទធ្វើអំពើមិនល្អផ្សេងៗ ជាដើម។ ការខ្វះខាតអភ័យទាន ឬវិរតិទាននេះ គឺជាដើមចមមួយធ្វើឲ្យសង្គមមនុស្សមិនសូវមានសេចក្តីសុខ មិនស្រឡាញ់រាប់អានគ្នាប៉ុន្មានទេ ហើយក៏នឹងកើតមានការចងពៀរ ឬក៏គំនុំគុំកួន ជាដើម។

អ្នកប្រាជ្ញផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនាបានបញ្ជាក់ថា មនុស្សក្នុងសង្គមខ្មែរ ជាពិសេសអ្នកដែលមានធនធានទាំងទ្រព្យសម្បត្តិ និងបញ្ញាសម្បត្តិ គប្បីបង្កើនគុណធម៌នៃការធ្វើទានទាំងបីយ៉ាងនេះ ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍នាំមកនូវសេចក្តីសុខដល់ខ្លួនឯងអ្នកម្ចាស់ ទានផ្ទាល់ផង ហើយនិងជួយឲ្យប្រទេសជាតិមានសុខសន្តិភាពចម្រើនរុងរឿងផង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។