ទាន គឺការឲ្យ
កំណើតរបស់មនុស្សយើងសព្វថ្ងៃនេះ គឺទានរបស់មាតាបិតាយើងដែលលោកបានផ្ដល់ឲ្យ ។ ពាក្យថា ទាន ប្រើចំពោះបរិបទ ២ យ៉ាងគឺ៖
ក.ទាន ការឲ្យដើម្បីជម្រះកិលេសដែលមាននៅក្នុងចិត្តរបស់អ្នកឲ្យ
ខ.ទាន ការឲ្យដើម្បីជួយសង្គ្រោះអ្នកទទួលទាន ។
ទានទាំងពីរនេះ មានរបៀបឲ្យខុសប្លែកពីគ្នាខ្លះដូចតារាងខាងក្រោម៖
ទានដើម្បីកំចាត់កិលេស
|
ទាន ដើម្បីសង្គ្រោះ
|
-អ្នកឲ្យត្រូវមានសីល
-រឹតតែឲ្យច្រើនរឹតតែល្អ
-ចេតនាដើម្បីយកបុណ្យ និងលះសេចក្ដីណាញ់ក្នុងខ្លួន
-ឲ្យដោយការគោរព -ល- ។
|
-មានសីល ឬគ្មានមិនសំខាន់
-ឲ្យដល់អ្នកដែលយើងចង់ឲ្យគេស្រលាញ់យើងវិញ
-ឲ្យរបស់ដេលអ្នកត្រូវចិត្តទទួល
-ត្រឹមតែសម្ដែងចិត្តស្មោះដល់អ្នកទទួល -ល- ។
|
តាមការប្រៀបធៀបនេះយើងឃើញមានលក្ខណៈខុសគ្នាគឺ
ក.ការឲ្យដើម្បីជំរះកិលេស មានគោលបំណងដើម្បីបដិបត្តិខាងផ្នែកផ្លូវចិត្តរបស់ខ្លួន ។
ខ.ការឲ្យដើម្បីសង្គ្រោះ មានគោលបំណងដើម្បីប្រណិប័តន៍យកចិត្តអ្នកទទួល ។
ការឲ្យទានដើម្បីកំចាត់សេចក្ដីលោភនេះ ចំពោះអ្នកដឹកនាំ គឺជាការសាងបារមីឲ្យកើតមានដល់ខ្លួនឲ្យមហាជនទុកចិត្តលើភាពស្មោះត្រង់ចំពោះនាទីដឹកនាំរបស់អ្នកដឹកនាំបាន។ ទានប្រភេទនេះអាចកំចាត់នូវពាក្យស្លោកខ្មែរថា«មាន់នៅលើស្រូវ លែងអីនឹងស៊ីស្រូវ»។
ការឲ្យទានដើម្បីសង្គ្រោះ គឺបានផលមកវិញ២យ៉ាងគឺ ការទទួលបានសេចក្ដីស្រលាញ់ពីអ្នកទទួល និងបានទទួលអាមិសតបត្រឡប់មកវិញ ដូចជាទ្រព្យរបស់ កិតិ្តយស និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ។
ប្រភេទរបស់ទានមាន ៣ ប្រភេទគឺ
១.វត្ថុទាន ការឲ្យវត្ថុ មានបច្ច័យ៤ជាដើម ។ ការឲ្យនេះលោកប្រើពាក្យថា ការបែកចែកគឺមិនមែនរហូតដល់ទៅអស់ពីដៃនោះទេ ។
២.ធម្មទាន គឺការឲ្យធម៌ បានដល់ការឲ្យចំណេះដឹង និងឲ្យសមត្ថភាពដែលអាចឲ្យអ្នកទទួល យកទៅជួយខ្លួនគេបាន។ ឲ្យធម៌ ឲ្យការប្រៀនប្រដៅ ដូចជា ជួយដាស់តឿន ណែនាំឲ្យស្គាល់ពីការប្រព្រឹត្តិល្អ ការតស៊ូរប្រឹងប្រែងជាដើម ។
៣.អភ័យទាន គឺការឲ្យអភ័យទោសចំពោះមហាជនមានមេត្តា ករុណាមិនមែនជាមនុស្ស ចងពៀរ ចងអាឃាត ព្យាបាទ ។ ការអត់ទោសឲ្យ គឺការផ្ដាច់ពៀរ ផ្ដាច់ការសងសឹក ។
សីលគឺប្រក្រតីភាព
អ្នកដឹកនាំដែលល្អ គឺជាអ្នកដឹកនាំដែលគោរពច្បាប់ មានវិន័យ និងរក្សាសីលឲ្យបានល្អ ។ ប្រភេទសីលមាន៤យ៉ាងដែលអ្នកដឹកនាំត្រូវអនុវត្ត គឺចតុប្បារិសុទ្ធិសីល គឺ៖
១.ឥន្រ្តិយសំវរសីល ការប្រុងប្រយ័ត្ន សង្រួម នឹងធឹង រវាងនូវឥន្រ្តីយ៍ទាំង៦គឺ ភ្នែក...។
២. បាដិមោក្ខសំវរសីល ការគោរពច្បាប់ ដែលជារដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។ ត្រូវសិក្សា និងអនុវត្តតាមជាប់ជានិច្ចសម្រាប់គ្រប់គ្រងដឹកនាំប្រទេសជាតិ។
ការរក្សាសីលខទី២ នេះ គឺការគោរពច្បាប់ មានពីរ យ៉ាងគឺ៖
-រក្សាច្បាប់ខាងសាសនា គឺការក្សាសីល ៥ ជាដើម។
-រក្សាច្បាប់ខាងអាណាចក្រ គឺការគោរពច្បាប់ ធ្វើតាមច្បាប់ មិនរំលោភច្បាប់ ដែលមានច្បាប់នីតិបញ្ញត្តិជាដើម។
៣. អាជីវបារិសុទ្ធិសីល គឺការមានអាជីវកម្មបរិសុទ្ធ មិនរកស៊ីខុសច្បាប់ ឬត្រូវបង់ពន្ធ...។
៤.បច្ចយសន្និស្សិតសីល គឺសង្រួមប្រយ័ត្នក្នុងការពិចារណាលើការប្រើប្រាសបច្ច័យព្រោះថាបច្ច័យទាំងនោះជារបស់បានពីរាស្រ្ត។ដូចនេះត្រូវដោយប្រុងប្រយ័ត្នមិនខ្ជះខ្ជាយ មិនបំផ្លាញ។
ផលរបស់សីលមាន ៣គឺ បើអ្នកដឹកនាំមានសីលជាគំរូឲ្យប្រជារាស្រ្តធ្វើតាម
-នាំមកនូវស្ថានសួគ៌នាបច្ចុប្បន្នឲ្យកើតឡើង។
-ប្រទេសនឹងទៅជាសង្គមដែលមានការអភិវឌ្ឍន៍ក្លាយទៅជាអារ្យប្រទេស ។
-សីលនាំមកឲ្យសង្គមបាននូវសេចក្ដីត្រជាក់ត្រជំ គ្មានភ្លើងសង្រ្គាម ។
បរិច្ចាគៈ គឺាការលៈបង់
បានដល់ការលះបង់សេចក្ដីសុខរបស់ខ្លួន ឬទ្រព្យសម្បត្តិខ្លួន ដើម្បីប្រយោជន៍ មិនចំពោះអ្នក ឬក្រុមណាមួយឡើយ ដូចជា៖
-បរិច្ចាគកម្លាំង ដើម្បីកសាងផ្លូវ
-បរិច្ចាគដី ដើម្បីកសាងមន្ទីរពេទ្យ
-បរិច្ចាគឈាម ដើម្បីព្យាបាលជម្ងឺ
-បរិច្ចាគទ្រព្យ ដើម្បីកសាងវត្តអារាម
-បរិច្ចាគសេចក្ដីសុខផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីសេចក្ដីសុខមហាជន...។
បរិច្ចាគ មាន៤ប្រការគឺ៖
ក.ទ្រព្យ បានការឲ្យរបស់មាន ពីរយ៉ាងគឺ៖ រូបទ្រព្យ និងនាមទ្រព្យ ។
-រូបទ្រព្យ បានដល់ដីធ្លី ផ្ទះសម្បែង យានជំនិះ មាស ប្រាក់ សត្វពាហនៈជាដើម ។
-នាមទ្រព្យ បានដល់អំណាច កេរ្តិ៍ឈ្មោះ តំណែង ការឃើញតែប្រយោជន៏ខ្លួន សេចក្ដីសុខស្រួល សេចក្ដីស្នេហា...។
ខ.អវយវ បានដល់រាងកាយ ដូចជាភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ មាត់ ដៃ ជើង -ល-។
គ.ជីវិត បានដល់ជីវិតដែលមានដង្ហើមចេញចូល។
ឃ.ធម៌ បានដល់គុណធម៌ ដូចជាសន្តិធម៌ ការត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌....។
ការលះបង់ទាំង៤ នេះបើប្រៀបធៀបមនុស្ស និងដើមឈើយើងឃើញថា៖
ក្រមរឈើ = ទ្រព្យ
សំបកឈើ = អវយវ
ស្រាយ = ជីវិត
ខ្លឹម = ធម៌
អាជ្ជវៈ គឺការត្រង់
អ្នកដឹកនាំដែលជាប្រមុខគេនោះត្រូវតែជាមនុស្សត្រង់ ព្រោះថាបើប្រធានមិនស្មោះត្រង់ ហើយអ្នកនៅក្រោមនោះក៏មិនស្មោះត្រង់តាមជាបន្តបន្ទាប់ជាមិនខាន។ ឯការដែលមិនត្រង់នោះយើងដឹងគ្រប់គ្នាហើយថាគឺកោង វៀចវេរ ក្រង៉ិកក្រងក់នេះឯង។ លក្ខណៈរបស់ត្រង់បើយើងចង់ដឹងថារបស់ណាមួយត្រង់ ឬមនិត្រង់នោះលោកឲ្យមើល ៣ចំណុចគឺ ដើម កណ្ដាល និងចុង។
-ដើម ការគិត គឺជាចេតនារបស់អ្នកធ្វើដេលនឹងធ្វើឲ្យអ្នផងយល់យ៉ាងណាៗ។
-កណ្ដាល គឺសម្តី ឬពាក្យនិយាយ ជាបដិញ្ញាកម្មធ្វើឲ្យអ្នកដ៏ទៃបានឮ ឬបានឃើញ។
-ចុង គឺទង្វើ ជាព្រឹត្តិកម្មដែលបានសម្តែងមក។ ប្រភេទរបស់ត្រង់ មាន ៥ប្រភេទ គឺ៖
ក.ត្រង់ចំពោះនាទី បានដល់ការទទួលស្គាល់ថានាទីជារឿងសំខាន់មានពីរប្រភេទ គឺ៖
ត្រង់ចំពោះនាទីខ្លួន និងត្រង់ចំពោះនាទីរបស់អ្នកតូច ។
ខ. ត្រង់ចំពោះការងារ បានដល់ការធ្វើការងារគ្រប់បែបយ៉ាងឲ្យបានល្អ និងដល់កម្រិតនៃការងារនោះ ។
គ. ត្រង់ចំពោះវាចា ការផ្ដល់សំខាន់ទៅលើពាក្យនិយាយរបស់ខ្លួន ។
ឃ.ត្រង់ចំពោះសេចក្ដីល្អជា កំពូលនៃសេចក្ដីត្រង់គឺជាអ្នកមានយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវតាមធម៌ និង ប្រកបដោយធម៌ជាដើម។
មទ្ទវៈ គឺការទន់ភ្លន់
អ្នកដឹកនាំត្រូវមានកិរិយាសុភាព ទន់ភ្លន់ មានរបៀបរៀបរយ និងជាអ្នកមិនក្រញេងក្រញាង មិនរឹងរូសចំពោះមហាជនដែលខ្លួនដឹកនាំឡើយ ។
ជាលក្ខណៈទន់ភ្លន់ដែលអ្នកដឹកនាំគួរមានដូចជា៖
-មុខញញឹមញញែម មិនស្អុយ មិនស្រពោន មិនក្រញូវ
-រាក់ទាក់ចំពោះអ្នកតូច
-សម្ដែងសេចក្ដីគោរពចំពោះបូជណីយបុគ្គល និងបូជណីយស្ថាន ទោះបីខ្លួនមិនគោរព បូជាក៏ដោយ។
-ទទួលនូវសេចក្ដីគោរពពីគេ និងមិននិយាយអួតអាង ក្អេងក្អាងជាដើម។
តបៈគីជាការកំចាត់អំពើអាក្រក់
តបៈមានពីរគឺ៖ តបៈព្រះរាជា និងតបៈព្រះឫសី។
ក.តបៈព្រះរាជា គឺចាតបៈដែលដុតកម្ដៅជនពាល ជនអាក្រក់ មានដូចជា៖
-ប្រកាសយ៉ាងបើកចំហ និងដាច់ខាតមិនចូលដៃជើងនឹងមនុស្សអាក្រក់
-មិនជួយសង្រ្គោះជនអាក្រក់ដោយខុសច្បាប់
-ដាក់ទោសដល់ជនអាក្រក់
-មិនផ្ដល់កិត្តិយស ឬបុណ្យសក្ដិអំណាចដល់ជនអាក្រក់
-មិត្តត្រេកអរចំពោះលាភសក្ការៈដែលជនអាក្រក់នាំមកឲ្យខ្លួន....។
ខ.តបៈព្រះឫសី បានដល់ការបដិបត្តិ ដើម្បីដុតកម្ដៅនូវអំពើអាក្រក់ដែលមាននៅក្នុងខ្លួនឲ្យអស់ទៅ ដូចជា៖ ឈប់គិតព្យាបាទគេ ឈប់ប្រទូស្ដសរាយគេ ឈប់ចងគំនុំគេ.....។
អក្កោធៈ គឺការមិនក្រេវក្រោធ
អ្នកដឹកនាំណាដែលមិនមានក្រោធនឹងនាំមកនូវសេចក្ដីសុខដល់មហាជន ។ សេចក្ដីក្រោធជាអាការៈរបស់ចិត្តដែលក្ដៅឆួលឆេះ ក្រវល់ក្រវាយ ពុះកញ្រ្ជោល កើតមកពីហេតុ៤ គឺ៖
-ព្យាបាទ គឺការចងគំនុំសងសឹក
-ទោស គឺការគិតប្រទូស្ដរាយ
-បដិឃៈ គឺការទាស់ចិត្ត
-អរតិ គឺការមិនពេញចិត្ត
ហេតុទាំង ៤នេះហើយដែលនាំឲ្យកើតមានកោធៈ គឺការក្ដៅពុះកញ្រ្ជោលឡើង។
ខន្តី គឺការអត់ធន់
ហើយការអត់ធន់នេះ មានពីរស័ព្ទគឺ អត់ និងធន់ ។
-អត់ គឺការទប់ ការអត់ធ្មត់ បានដល់ការហាមចិត្តរបស់ខ្លួនមិនឲ្យធ្វើតាមតែចិត្តចង់។
-ធន់ គឺការទ្រាំចំពោះអារម្មណ៍ ដែលខ្លួនមិនចូលចិត្តដែលខ្លួនស្អប់ ។
ការអត់ធ្មន់ និងការអត់ទ្រាំ ទាំងពីនេះរួចូលគ្នាទៅជាអត់ធន់ ឬខន្តី ។
អ្នកដឹកនាំត្រូវអត់ធន់ចំពោះហេតុដូចជា៖
-អត់ធន់ចំពោះកិលេសខ្លួនឯង
-អត់ធន់ចំពោះអ្នកតូច
-អត់ធន់ចំពោះការងាររបស់ខ្លួន
-អត់ធន់ចំពោះ ពាក្យណែនាំ ពាក្យប្រឹក្សា
-អត់ធន់ចំពោះមនុស្សល្ងង់
-អត់ធន់ចំពោះកូនក្មេង (សកម្មភាពស្មុគ្រស្មាញ)
-អត់ធន់ចំពោះមនុស្សប្រឆាំង
-អត់ធន់ចំពោះពាក្យត្មះតិះដៀល
-អត់ធន់ចំពោះសង្គម
-អត់ធន់ចំពោះពេលវេលា
-អត់ធន់ចំពោះការប្រែប្រួលនៃធម្មជាតិជាដើម។
ការអត់ធន់នេះ បើយើងរៀចទៅមានច្រើនតទៅទៀតណាស់ តែបើសំខាន់ជាងគេមានចំនួន ៤ គឺ
-អត់ធន់ចំពោះសេចក្ដីលំបាក មានការងារ ការនឿយហត់ ស្រេកឃ្លាន ក្ដៅត្រជាក់...។
-អត់ធន់ចំពោះទុក្ខវេទនា ការឈឺចាប់ ជម្ងឺតម្កាត់ សោកសៅ ព្រាត់ប្រាស់ របួស...។
-អត់ធន់ចំពោះការឈឺចាប់ ការអយុត្តិធម៌ ត្រូវគេដើរនិន្ទា មើលថោកមើលងាយ...។
-អត់ធន់ចំពោះអំណាចកិលេស អត់ធន់ចំពោះការបញ្ជោរ អួតលើកជើង ការចង់បាននូវអំណាចមិនត្រឹមត្រូវតាមធម៌ ។ ឬួមគឺការអត់ធន់ចំពោះចិត្តដែលចង់ធ្វើអ្វីស្រេចតែចិត្ត ។
អវិហឹង្សា គឺការមិនបៀតបៀន
គឺការមិនធ្វើឲ្យគេក្ដៅក្រហាយ រងទុក្ខ ព្រោះតែប្រយោជន៍ដើម្បីខ្លួន សេចក្ដីត្រូវការរបស់ខ្លួន ឬបក្សពួករបស់ខ្លួន ។
អ្នកដឹកនាំត្រូវបៀតបៀននូវហេតុ ១០ ដែលហៅថា អកុសលកម្មបទ ១០ គឺ៖
១.បាណាតិបាត បៀតបៀនជីវិត បានដល់ការសម្លាប់ ការធ្វើបាបរាងកាយ
២.អទិន្នាទាន បៀតបៀនទ្រព្យ បានដល់ការលួច កេងប្រវ័ញ្ច ឆបោក ស៊ីសំណូក ពុករលួយ គាបសង្គត់ឲ្យគេខូចទ្រព្យសម្បត្តិ...។
៣.កាមេសុមិច្ឆាចរ បៀតបៀនក្រុមគ្រួសារ បានដល់ការទៅសាហាយស្មន្ធ ជាមួយប្រពន្ធឬប្ដីគេ ធ្វើឲ្យគេឈ្លោះប្រកែកគ្នា លែងមានសេចក្ដីសុខក្នុងគ្រួសារ...។
៤.មុសាវាទ បៀតបៀនខាងផ្លូវចិត្ត បានដល់ការកុហកបញ្ឆោត ឲ្យគេរងគ្រោះព្រោះសម្ដីមិនពិតរបស់ខ្លួន...។
៥.ផរុសវាទ បៀតបៀនសេចក្ដីស្ងប់ចិត្ត បានដល់ការជេរប្រទេចនូវពាក្យអាក្រក់ អាសអាភាស ថោកទាប-ល- ដែលធ្វើឲ្យគេខូចសេចក្ដីស្ងប់ក្នុងចិត្ត ខ្មាស់គេ ខូចកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ កិត្តិយស...។
៦.បិសុណាវាទ បៀតបៀនការសាមគ្គី ភាពសុខដុមរម្យនារបស់គេ ដោយការទៅនិយាយញុះញង់ ចាក់ចុច ឆ្កឹះឆ្កៀល ធ្វើឲ្យគេខូចមិត្តភាព ខូចសាមគ្គី បែកបាក់ ឈ្លោះប្រកែកគ្នា មើលមុខគ្នាមិនត្រង់...។
៧.សម្ផប្បលាប បៀតបៀនសេចក្ដីចម្រើន គឺធ្វើឲ្យគេខូចកិត្តិយស កេរ្តិ៍ឈ្មោះ ដោយការដើរនិយាយនិន្ទា មូលបង្កាច់ យកការពិតមិនបានធ្វើឲ្យគេខាតប្រយោជន៍ជាដើម ។
៨.អភិជ្ឈា បៀតបៀនផលប្រយោជន៍ គឺការស្ដែងចិត្តឲ្យឃើញថាជាមនុស្សល្មោភជាដើម ។
៩.ព្យាបាទ បៀតបៀនសន្តិសុខដោយការចងអាឃាតព្យាបាទគេជាដើម ។
១០.មិច្ឆាទិដ្ឋិ បៀតបៀនសទ្ធា ដោយសទ្ធាជំនឿរបស់ខ្លួនដោយគ្មានខ្លាចក្រែងចិត្ត ។
អវិរោធនៈ គឺការធ្វើអ្វីមិនឲ្យខុស
ការធ្វើអ្វីមិនឲ្យខុសមានដូចជា៖ យល់មិនឲ្យខុស គិតមិនឲ្យខុស និយាយមិនឲ្យខុស ធ្វើមិនឲ្យខុស ចិញ្ចឹមជីវិតមិនឲ្យខុស ព្យាយាមមិនឲ្យខុស រំលឹកមិនឲ្យខុស និងតម្គាល់ចិត្តមិនឲ្យខុសជាដើម ។
ខ.ព្រហ្មវិហារធម៌
ព្រហ្មវិហាធម៌ ឬធម៌សម្រាប់អ្នកធំ មនា ៤ យ៉ាងគឺ
១.មេត្តា គឺការស្រលាញ់ការមានសេចក្ដីអាណិតបា្រថ្នាល្អចង់ឲ្យគេបានសុខ ព្រោះមេត្តាគឺជាពាក្យផ្ទុយនឹងវិហឹង្សា គឺការបៀតបៀន ឬហឹង្សាការឃោរឃៅ ។ ប្រសិនបើអ្នកដឹកនាំមានសណ្ដានចិត្តជាមនុស្សឃោរឃៅ គិតតែចង់ព្យាបាទ បៀតបៀនអ្នកក្រោមបង្គាប់ខ្លួនឯងទៅហើយ តើមានសេចក្ដីសុខ សន្តិភាព និងការរីកចម្រើនលូតលាស់នឹងមានមកពីណា?យើងដឹងហើយថាគោលបំណងរបស់ការគ្រប់គ្រងគឺ«ការមានសេចក្ដីសុខ គឺជារបស់ដ៏មហាឧត្តម»។ មេត្តាមាន ៣ យ៉ាងគឺ៖ -មេត្តាមនោកម្ម គឺតាមផ្លូវចិត្ត តាមការគិត គឺគិតតែអំពីអំពើល្អគ្រប់បែបយ៉ាង ។
-មេត្តាវចីកម្ម គឺតាមផ្លូវសម្ដី តាមវាចា គឺបានដល់ការនិយាយតែពាក្យមានប្រយោជន៍។
-មេត្តាកាយកម្ម គឺតាមទង្វើដែលខ្លួនប្រព្រឹត្តិដោយកាយ បានដល់ការធ្វើតែអំពើល្អ ។
២.ករុណា ការអាណិត ជួយឲ្យគេរួចពីសេចក្ដីទុក្ខ ។ គឺបង្ហាញនូវមេត្តាចិត្តដែលខ្លួនមានឲ្យបា្រកដច្បាស់ដោយការចូលទៅជួយយកជាធុរៈក្នុងការកំចាត់នូវបញ្ហា វិបត្តិ សេចក្ដីទុក្ខទាំងឡាយ ដែលអ្នកក្រោមបង្គាប់កំពុងមាន និងដែលបំរុងកើតមាន ។
៣.មុទិតា ការត្រេកអពេលដែលគេបានសេចក្ដីសុខ ។ គឺការត្រេកអរសប្បាយរីករាយពេលដែលគេមាន ឬបានសេចក្ដីសុខ ជាព្រវិហាធម៌ទី៣ ដែលអ្នកដឹកណាគប្បីបណ្ដុះនៅក្នុងសន្ដានចិត្តខ្លួន ។ មេត្តា គឺការប្រាថ្នាឲ្យគេបានសុខករុណា ពេលគេមានទុក្ខក៏ជួយដោះនូវទុក្ខគេ ឯមុទិតាវិញ ពេលដែលជួយគេហើយ ក៏សប្បាយចិត្តមិនមានចិត្តគិតនិងទាមទារអ្វីពីជនរងគ្រោះ។ មុទិតា បើនិយាយឲ្យចំ គឺការមិនចេះច្រណែន មិនចេះនិន្ទាឈ្នានីស មិនព្យាបាទនិងមិនផ្ដន់ទា ចំពោះសេចក្ដីសុខរបស់ជនណាទេ គឺមានតែត្រេកអរ និងជួយអនុមោទនា សាធុ! សាធុ!សាធុ! នៅពេលបានឃើញ ឮដឹងថាអ្នកណាមួយមានសេចក្ដីសុខ ។
៤.ឧបេក្ខា ការធ្វើចិត្តជាកណ្ដាល មានចិត្តទៀងត្រង់ ។ គឺជាក្រុមបញ្ញា ដែលមានតួនាទីឃុំគ្រង ត្រួតពិនិត្យនូវគោលធម៌ និងសកម្មភាពផ្សេងៗ ដែលកើតចេញពី មេត្តា ករុណា មុទិតា ។
ឧទាហរណ៍ថា យើងដើរទៅជួបមនុស្សម្នាក់កំពុងលងទឹក ។ យើងមានចិត្តមេត្តាចំពោះជនរងគ្រោះនោះណាស់ ក៏កើតករុណាទៅជួយដើម្បីឲ្យគ្នារួចផុតពីសេចក្ដីស្លាប់ ។ ពេលនោះឯងជាពេលដែលយើងត្រួវប្រើឧបេក្ខា ។ បើយើងមានតែមេត្តា និងករុណាដ៏លើសលប់ ហើយក៏លោតប្រូងចុះទៅក្នុងទឹកដោយពុំមានគិតថាខ្លួនឯងមិនចេះហែលទឹកទេ តើផលដែលកើតឡើងនឹងទៅជាយ៉ាងណា ? គឺអ្នកនោះក៏ស្លាប់ យើងក៏ស្លាប់ដោយឥតប្រយោជន៍ ។ បើមានឧបេក្ខាយើងនឹងពិចារណារកហេតុផលបន្តិចសិន បើថាយើងមិនចេះទេ យើយក៏ស្រែកហៅគេឲ្យជួយ ។ បើគ្មានអ្នកជួយទេ យើងក៏ហុចឈើឲ្យគេតោង ឬបោះកំណាត់ឈើឲ្យគេតោង ។ បើគ្មានមនុស្សជួយ យើងមិនចេះហែលទឹក គ្មានឈើ ។ ឧបេក្ខា គឺតម្រូវឲ្យយើងពិចារណាទៅតាមច្បាប់កម្មរបស់សត្វថា «ធ្វើម្ដេចនេះជាវិបាកកម្មរបស់សត្វ គឺប្រហែជាបាបកម្មពីមុនមកហើយ» ។
No comments
Post a Comment