ព្រះពុទ្ធសាសនា និង.......
ព្រះពុទ្ធសាសនា និងសង្គមខ្មែរ
មួយពាន់ប្រាំពីររយឆ្នាំជាងហើយ
ដែលពុទ្ធសាសនាបានចូលមកប្រតិស្ថាននៅប្រទេសខ្មែរ
គឺទាំងពីនៅក្នុងជំនាន់ហ្វូណនមកម្លេះ។
ការដែលអាចរស់រានមានជីវិតក្នុងរយះកាលមួយដ៏យូរអន្លង់បែបនេះ ជាការបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា ពុទ្ធសាសនាប្រាកដជាមានអ្វីដែលល្អ
និងជាប្រយោជន៏ដល់សង្គមខ្មែរជាពុំខាន
ទើបប្រជារាស្រ្តយើងខិតខំថែរក្សារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ បើតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត
ពុទ្ធសាសនាបានទទួនូវការបៀតបៀនពីសាសនាព្រាហ្មណ៏ និងលទ្ធិផ្សេងៗជាច្រើនដងមកហើយ
ជាពិសេសនៅក្នុងរវាងឆ្នាំ ១៩៧៥និង១៩៧៨ ដែលត្រូវរលាយស្ទើរបាត់រូបរាង
ដោយសាររបបកុំមុនិស្ន តែក៏រស់ត្រឡប់មកវិញគួរឲ្យស្ងប់ស្ងែង
នឹងរីកដុះដាលគួរឲ្យរីករាយ។ បើគ្មានប្រយោជន៏
ខ្មែរពិតជាមិនខំថែរក្សារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះទេ។
ព្រះពុទ្ធសាសនា និងសន្តិភាព
ព្រះពុទ្ធសាសនា
អប់រំមនុស្សតាមសន្តិភាព មិនមែនដោយហឹង្សានោះទេ,
អប់មនុស្សឲ្យមានព្រហ្មវិហារធម៌ចេះស្រឡាញរាប់អានគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក
។ ប្រទេសយើនពុំទាន់មានសន្តិភាពពិតប្រាកដទេ
ដោយើងពុំទាន់ធានាបាននូវសន្តិសុខសុវត្តិភាព។ អ្នកក្រភ័យព្រួយដោយគ្មានហូប អ្នកមានភ័យខ្លាចចោរប្លន់។ពេលណានៅតែមានការកាប់សម្លាប់គ្នាមិនឈ្មោះថាមានសន្តិភាពឡើយ។
ទាល់តែប្រជាពលរដ្ឋយើងលែងភ័យខ្លាចទើបឈ្មោះថាយើងមានសន្តិភាព។ បញ្ហាសន្តិភាពផ្លូវចិត្តសំខាន់ណាស់
។ កាលណាចិត្តស្ងប់ ធ្វើឲ្យបុគ្គលស្ងប់ ធ្វើឲ្យគ្រួសារស្ងប់ ធ្វើឲ្យស្រុកភូមិស្ងប់
ធ្វើឲ្យខេត្តស្ងប់ ធ្វើឲ្យប្រទេសស្ងប់ ធ្វើឲ្យពិភពលោកស្ងប់
។ ក្នុងវត្តនីមួយៗបើព្រះសង្ឃមានចិត្តស្ងប់
ប្រជាជនជុំវិញវត្តក៏មានចិត្តស្ងប់ដែរ។ បើលោកគ្រូចៅអធិការ គ្រូសូត្រមានចិត្តស្ងប់
ព្រះសង្ឃបរិស័ទក៏មានចិត្តស្ងប់ដែរ ។
ព្រះពុទ្ធសាសនា និងការផ្សះផ្សាជាតិ
ការផ្សះផ្សាជាតិពុំមែនជារឿងនយោបាយទេ
ហើយក៏ពុំមែនជារឿងថ្មីដែរ។ ព្រះសម្ពុទ្ធកាលគង់ធរមាននៅ ធ្លាប់ដោះស្រាយបញ្ហានេះដែរ
ដូចជាទ្រង់ផ្សះផ្សារឿងវិវាទរវាងសាក្យៈ និងពួកកោលិយៈ អស់វារៈបីដង
ប៉ុន្តែពួកទាំងនេះមិនព្រមស្តាប់ព្រះអង្គ ពួកគេក៏ធ្លាប់ទៅក្នុងភាពគ្រោះមហន្តរាយ
ដោយសារឈ្លោះគ្នានេះ។ រឿងអង្គុលីមាលដែលចាញ់បោកគ្រូដើរកាត់ម្រាមដៃគេមកបូជា
ដើម្បីប្រសិទ្ធីមន្តអាគមឲ្យក្លាយខ្លូនទៅជាមនុស្សខ្លាំងពូកែជាងគេក្នុងលោកនេះ ព្រះទ្រង់ប្រើពីធីដោះស្រាយ
ៗ ដោយទ្រង់ផ្ចាញ់អង្គុលីមាល៍ឲ្យចុះចាញ់ ហើយលែងធ្វើបាបមនុស្សក្នុងសង្គមឲ្យភិតភ័យខ្លាចរអា
រឿងកោសម្ពិកភិក្ខុដែលឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ដោយសារតែទឹកលាងលាមកបន្តិចនោះ
ព្រះអង្គបានប្រើពិធីដោះស្រាយ ដោយទ្រង់ដើរចេញ
ទុកឲ្យពួកភិក្ខុទាំងនោះយល់ពីកំហុសរបស់ខ្លួន ហើយទីបំផុត
ពួកភិក្ខុទាំងនោះក៏បានសារភាពជានាគ្នា រាប់រកគ្នាវិញ។ ការផ្សះផ្សាឳ្យវិវាទជានា ស្រុះស្រួល
រួបរួមគ្នានេះ ជារឿងចាស់ហើយដែលព្រះសង្ឃយើងគួរតែចូលរួមធ្វើ
លោកគ្រូចៅអធិការជាដើម គួរតែជួយអប់រំប្រជាពលរដ្ឋចំណុះជើងវត្ត ឲ្យចេះស្រឡាញ់
រាប់អានគ្នា ចៀសវាងការឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ដោយសាររឿងបន្តិចបន្តួច
មានរឿងភ្លឺស្រែជាដើម ។ ដើម្បីដោះស្រាយឲ្យមានសន្តិភាពនោះ
យើងត្រូវដើរតាមផ្លូវតែមួយគត់គឺដើរតាមផ្លូវកណ្តាល (មជ្ឈិមប្បដិបទា)
ទើបនាំសង្គមជាតិយើងឲ្យបានសុខចំរើនគឺៈ
១.កាមសុខល្លិកានុយោគៈ ផ្លូវធូរពេក ស្តាំពេក
សេរីនិយមហួសហេតុពេក ឈានទៅបង្កើតរបបអនាធិប្បតេយ្យ នាំមកនូវសេចក្តីវិនាស់
គ្រោះថ្នាក់
២.អត្តកិលមឋានុយោគៈ ផ្លូវតឹងពេក ឆ្វេងពេក
ប្រើអំណាចផ្តាច់ការ ធ្វើការខ្លាំងពេក តែហូបបបរ ។
ផ្លូវទាំងពីរនេះប្រទេសយើងធ្លាប់បានដើរ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧០-១៩៧៥ និង ពីឆ្នាំ
១៩៧៥-១៩៧៩ សុទ្ធតែជាផ្លូវនាំមកនូវគ្រោះថ្នាក់។ បើព្រះសង្ឃមានវិហារថ្មពីរ បីជាន់
កុដិថ្មល្អៗ…ហើយឧបាសកឧបាសិកានៅជុំវិញវត្ត នៅផ្ទះស្លឹករយីករយាកនោះ
ក៏ជារឿងមិនល្អដែរ ។
ដូច្នេះផ្លូវដែលល្អ
ដែលត្រូវគួរដើរនោះ គឺអដ្ឋង្គិកមគ្គ មានអង្គ៨ប្រការគឺៈ (សម្មាទិដ្ឋិ=គំនិតត្រូវ) (សម្មាសង្កប្បៈ=ការត្រិះរិះត្រូវ)
(សម្មាកម្មន្តៈ=ការងារត្រូវ) (សម្មាអាជីវៈ=អាជីវកម្មត្រឹមត្រូវ) (សម្មាវាចា=វាចាត្រូវ)
(សម្មាវាយាមៈ= ព្យាយាមត្រូវ) (សម្មាសតិ= ការភ្ញាក់រលឹកត្រូវ)និង (សម្មាសមាធិ=ការតម្កល់ចិត្តត្រូវ)
។ ទាល់តែដើរតាមផ្លូវទាំងនេះទើមរដោះទុក្ខបាន ។ មុននិងផ្សះផ្សារសង្គមជាតិ ជាបឋមត្រូវផ្សះផ្សារបុគ្គលនិងបុគ្គលសិន
ឧទាហរណ៍ថា អ្នកនោះវាយអញ អ្នកនោះឈ្នះអញ
……..។
ព្រះពុទ្ធសាសនា និង សិទ្ធិមនុស្ស
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានទទួលស្គាល់សិទ្ធនិងករណីកិច្ចរបស់មនុស្សតាំងពីជាង២៥០០ឆ្នាំមកហើយ។
ព្រះអង្គបានប្រាប់ឲ្យដោះស្រាយបញ្ហាគ្រប់បែបយ៉ាងដោយប្រើធម៌អហិង្សាៈ មេត្តា ករុណា
និងបញ្ញា មិនឲ្យប្រើហិង្សាឡើយ។ សីល៥ដែលយើងចេះចាំស្ទើរតែទាំងអស់គ្នាគឺជាការធានានូវសិទ្ធិនិង
ករណីកិច្ចរបស់មនុស្សសត្វគ្រប់ៗគ្នា(ប៉ុន្តែបានប្រតិបត្តិតាមហើយឬនៅ?)
§ សីលទី១ គឺសីលបាណា ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតនិងករណីកិច្ចត្រូវគោរពជីវិតទាំងអស់
ព្រោះម្នាក់ៗ គ្មានស្រឡាញ់អ្វីស្មើនឹងជីវិតរបស់ខ្លួនទេ(នត្ថិ អត្តសមំ បេមំ)។
សីលទី១ មិនឲ្យ សម្លាប់បៀតបៀនជីវិតដើម្បីឲ្យរស់នៅបានយូរ មានអាយុវែង។
§ សីលទី២ គឺសីលអទិន្នាទាន ទាក់ទងនឹងកម្មសិទ្ធិ
កុំលួច កុំប្លន់ កុំបោកប្រាស់ កុំស៊ី សំណូកសូកប៉ាន់ (កុំពុករលួយ)
។ម្នាក់ៗមានកម្មសិទ្ធិឯកជនបើជាតិមានកម្ម សិទ្ធិរបស់ជាតិរបស់រដ្ឋ
គឺរបស់យើងទាំងអស់គ្នា យើងចង់ឲ្យគេ គោរពកម្មសិទ្ធិគេវិញដែរ។
§ សីលទី៣ គឺសីលកាមេ ត្រូវគោរពសិទ្ធិទាក់ទងបុរស
ស្ត្រី កុំរំលោភ កុំបៀតបៀន ប្រពន្ធប្តីអ្នកដទៃ ទុកឲ្យគេរស់នៅបានសុខសាន្ត ត្រជាក់ត្រជុំវែងឆ្ងាយទៅ។
ហើយគេក៏នឹងគោរព មិនបៀតបៀនយើង ទុកឲ្យយើងរស់នៅដោយសុខសាន្តដែរ។
§ សីលទី៤ គឺសីលមុសា មានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ យោបល់
ប៉ុន្តែមានករណីកិច្ចកុំភូត កុំបោកប្រាស់ កុំបរិហាកេរ្តិ៍ កុំញុះញង់ជាដើម ។
យើងមានសិទ្ធិចង់បានតែពត៌មានពិត ដូច្នេះយើងក៏ត្រូវតែនិយាយពិត។
§ សីលទី៥ គឺសីលសុរា មិនឲ្យសេពគ្រឿងស្រវឹង
គ្រឿងញៀនដែលធ្វើឲ្យខូចស្មារតី នាំឲ្យប្រព្រឹត្តមិនល្អមានការយល់ខុស និយាយខុសជាដើម
គឺថានាំឲ្យរក្សាសីលទាំង៤ខាងដើមមិនកើត។ ក្នុងសីល៥ បាននិយាយពីសិទ្ធផង ករណីកិច្ចផង។
គេមិនអាចនិយាយពីសិទ្ធិហើយ មិននិយាយពីករណីកិច្ចបានទេ ។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលអំពីសិទ្ធិមនុស្ស
គ្មាននិយាយអ្វីផ្សេងក្រៅពីឲ្យចេះស្រឡាញ់រាប់រកគ្នាជាបងប្អូន ឲ្យរៀនរស់នៅ ធ្វើការ
ធ្វើការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី(អហឹង្សា)ប្រកបដោយមេត្តា ករុណានិងបញ្ញា ។
មជ្ឍិមបដិទាក្តី សីល៥ក្តី ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សម្តែងមកជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍
ជាសកលអំពីសិទ្ធិ និងករណីកិច្ចរបស់មនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លាបំផុត។
បើគេប្រតិបត្តិតាមមជ្ឍិមបដិបទានិងសីល៥ គេមិនអាចរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្សបានទេ។ ដូច្នេះ
អ្នកដែលមិនរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស ទោះបីជាជាតិជាតិអ្វីក៏ដោយរស់នៅ
កន្លែងណាក៏ដោយឈ្មោះថាជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទាំងអស់។
ព្រះពុទ្ធសាសនា និង លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ
គឺអ្នកកាន់តាមព្រះពុទ្ធសាសនាហ្នឹងឯង ព្រោះព្រះពុទ្ធសាសនា យកកច្បាប់ជាធំ
យកធម៌ជាធំ(ធម្មាធិបតេយ្យ)យកប្រយោជន៍រួមជាធំយកសង្ឃជាធំ។ ខាងគ្រហស្ថ
អំណាចគ្រប់យ៉ាងចេញពីរាស្ត្រ ខាងព្រះពុទ្ធសាសនា អ្វីៗសម្រេចចេញពី សង្ឃយកសង្ឃជាធំ។
ខាងផ្លូវលោក យករដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ជាតិជាគោល
ក្នុងសង្គមសង្ឃត្រូវយកធម៌វិន័យជាគោលជាមគ្គុទេសក៍ជាធម្មនុញ្ញរបស់សង្ឃ។
ទម្រង់គ្រប់គ្រងបែប នេះឯងជាទម្រង់គ្រប់គ្រងបែបប្រជាធិបតេយ្យ។ ដូច្នេះ
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមានអ្វីទាស់ខុសនឹងគោលការណ៍សីលធម៌ពុទ្ធសាស នាទេព្រះពុទ្ធសាសនានេះឯង
ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមុនគេបំផុតមួយ។
No comments
Post a Comment