Header Ads

Header ADS

ព្រះពុទ្ធសាសនា និង.......

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងសង្គមខ្មែរ
មួយពាន់ប្រាំពីររយឆ្នាំជាងហើយ ដែលពុទ្ធសាសនាបានចូលមកប្រតិស្ថាននៅប្រទេសខ្មែរ គឺទាំងពីនៅក្នុងជំនាន់ហ្វូណនមកម្លេះ។ ការដែលអាចរស់រានមានជីវិតក្នុងរយះកាលមួយដ៏យូរអន្លង់បែបនេះ ជាការបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា ពុទ្ធសាសនាប្រាកដជាមានអ្វីដែលល្អ និងជាប្រយោជន៏ដល់សង្គមខ្មែរជាពុំខាន ទើបប្រជារាស្រ្តយើងខិតខំថែរក្សារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ បើតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត ពុទ្ធសាសនាបានទទួនូវការបៀតបៀនពីសាសនាព្រាហ្មណ៏ និងលទ្ធិផ្សេងៗជាច្រើនដងមកហើយ ជាពិសេសនៅក្នុងរវាងឆ្នាំ ១៩៧៥និង១៩៧៨ ដែលត្រូវរលាយស្ទើរបាត់រូបរាង ដោយសាររបបកុំមុនិស្ន តែក៏រស់ត្រឡប់មកវិញគួរឲ្យស្ងប់ស្ងែង នឹងរីកដុះដាលគួរឲ្យរីករាយ។ បើគ្មានប្រយោជន៏ ខ្មែរពិតជាមិនខំថែរក្សារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះទេ។

ព្រះពុទ្ធសាសនា និងសន្តិភាព
ព្រះពុទ្ធសាសនា អប់រំមនុស្សតាមសន្តិភាព មិនមែនដោយហឹង្សានោះទេ, អប់មនុស្សឲ្យ​មាន​ព្រហ្មវិហារធម៌ចេះស្រឡាញរាប់អានគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ។ ប្រទេសយើនពុំទាន់​មាន​សន្តិ​ភាព​​ពិតប្រាកដទេ ដោយើងពុំទាន់ធានាបាននូវសន្តិសុខសុវត្តិភាព។ អ្នក​ក្រភ័យព្រួយដោយគ្មានហូប អ្នកមានភ័យខ្លាចចោរប្លន់។ពេលណានៅ​តែ​មាន​ការកាប់សម្លាប់គ្នាមិនឈ្មោះថាមានសន្តិភាពឡើយ​។ ទាល់តែប្រជាពលរដ្ឋយើងលែងភ័យខ្លាច​ទើបឈ្មោះថាយើងមានសន្តិភាព។ បញ្ហាសន្តិភាពផ្លូវចិត្តសំខាន់ណាស់ ។ កាលណាចិត្តស្ងប់ ធ្វើឲ្យបុគ្គលស្ងប់ ធ្វើឲ្យគ្រួសារស្ងប់ ធ្វើឲ្យស្រុក​ភូមិ​ស្ងប់ ធ្វើឲ្យខេត្ត​ស្ងប់ ធ្វើឲ្យប្រទេសស្ងប់ ​ធ្វើឲ្យពិភព​លោក​ស្ងប់ ។ ក្នុងវត្ត​នីមួយៗ​បើព្រះសង្ឃមាន​ចិត្ត​ស្ងប់​ ប្រជា​ជនជុំវិញវត្តក៏មានចិត្តស្ងប់ដែរ។ បើលោកគ្រូចៅអធិការ  គ្រូសូត្រមានចិត្តស្ងប់ ព្រះ​សង្ឃ​បរិស័ទក៏មានចិត្តស្ងប់ដែរ ។
ព្រះពុទ្ធសាសនា និងការផ្សះផ្សាជាតិ
ការផ្សះផ្សាជាតិពុំមែនជារឿងនយោបាយទេ ហើយក៏ពុំមែនជារឿងថ្មីដែរ។ ព្រះ​សម្ពុទ្ធកាលគង់ធរមាននៅ ធ្លាប់ដោះស្រាយបញ្ហានេះដែរ ដូចជាទ្រង់ផ្សះផ្សារឿងវិវាទរវាងសាក្យៈ និងពួកកោលិយៈ អស់វារៈបីដង ប៉ុន្តែពួកទាំងនេះមិនព្រមស្តាប់ព្រះអង្គ ពួកគេក៏ធ្លាប់ទៅ​ក្នុងភាព​គ្រោះ​មហន្តរាយ ដោយសារឈ្លោះគ្នានេះ។ រឿងអង្គុលីមាលដែលចាញ់បោកគ្រូដើរកាត់ម្រាម​ដៃ​គេមកបូជា ដើម្បីប្រសិទ្ធីមន្តអាគមឲ្យក្លាយខ្លូនទៅជាមនុស្សខ្លាំងពូកែជាងគេក្នុងលោកនេះ ព្រះ​ទ្រង់​ប្រើ​ពីធី​ដោះស្រាយ ៗ ដោយទ្រង់ផ្ចាញ់អង្គុលីមាល៍ឲ្យចុះចាញ់ ហើយលែងធ្វើបាបមនុស្ស​ក្នុង​សង្គម​ឲ្យភិតភ័យខ្លាចរអា រឿងកោសម្ពិកភិក្ខុដែលឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ដោយសារតែទឹកលាង​លាមក​បន្តិចនោះ ព្រះអង្គបានប្រើពិធីដោះស្រាយ ដោយទ្រង់ដើរចេញ ទុកឲ្យពួកភិក្ខុទាំងនោះយល់​ពីកំហុសរបស់ខ្លួន ហើយទីបំផុត ពួកភិក្ខុទាំងនោះក៏បានសារភាពជានាគ្នា រាប់រកគ្នាវិញ។ ការផ្សះផ្សាឳ្យវិវាទជានា ស្រុះស្រួល រួបរួមគ្នានេះ ជារឿងចាស់ហើយដែ​ល​ព្រះ​សង្ឃ​យើងគួរតែចូលរួមធ្វើ លោកគ្រូចៅអធិការជាដើម គួរតែជួយអប់រំប្រជាពលរដ្ឋចំណុះជើងវត្ត ឲ្យចេះស្រឡាញ់ រាប់អានគ្នា ចៀសវាងការឈ្លោះទាស់ទែងគ្នា ដោយសាររឿងបន្តិចបន្តួច មាន​រឿងភ្លឺស្រែជាដើម ។ ដើម្បីដោះស្រាយឲ្យមានសន្តិភាពនោះ យើងត្រូវដើរតាមផ្លូវតែ​មួយគត់​គឺ​ដើ​រ​តាមផ្លូវកណ្តាល (មជ្ឈិមប្បដិបទា) ទើបនាំសង្គមជាតិយើងឲ្យបានសុខចំរើនគឺៈ
.កាមសុខល្លិកានុយោគៈ ផ្លូវធូរពេក ស្តាំពេក សេរីនិយមហួសហេតុពេក ឈាន​ទៅ​បង្កើតរបបអនាធិប្បតេយ្យ នាំមកនូវសេចក្តីវិនាស់ គ្រោះថ្នាក់
.អត្តកិលមឋានុយោគៈផ្លូវតឹងពេក ឆ្វេងពេក ប្រើអំណាចផ្តាច់ការ ធ្វើការខ្លាំងពេក តែហូបបបរ ។ ផ្លូវទាំង​ពីរនេះប្រទេសយើងធ្លាប់បានដើរ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧០‍-១៩៧៥ និង ពីឆ្នាំ ១៩៧៥-១៩៧៩ សុទ្ធ​តែ​ជា​ផ្លូវនាំមកនូវគ្រោះថ្នាក់។ បើព្រះសង្ឃមានវិហារថ្មពីរ បីជាន់ កុដិថ្មល្អៗ…​ហើយ​ឧបាសក​ឧបាសិកានៅជុំវិញវត្ត នៅផ្ទះស្លឹករយីករយាកនោះ ក៏ជារឿងមិនល្អដែរ ។
ដូច្នេះផ្លូវដែលល្អ ដែលត្រូវគួរដើរនោះ គឺអដ្ឋង្គិកមគ្គ មានអង្គ៨ប្រការគឺៈ (សម្មាទិដ្ឋិ=គំនិតត្រូវ) (សម្មាសង្កប្បៈ=ការត្រិះរិះត្រូវ) (សម្មាកម្មន្តៈ=ការងារត្រូវ) (សម្មាអាជីវៈ=អាជីវកម្មត្រឹមត្រូវ) (សម្មាវាចា=វាចាត្រូវ) (សម្មាវាយាមៈ= ព្យាយាមត្រូវ) (សម្មាសតិ= ការភ្ញាក់រលឹកត្រូវ)និង (សម្មាសមាធិ=ការតម្កល់ចិត្តត្រូវ) ។ ទាល់តែដើរតាមផ្លូវទាំងនេះទើមរដោះទុក្ខបាន ។ មុននិងផ្សះផ្សារសង្គមជាតិ ជាបឋមត្រូវផ្សះផ្សារបុគ្គលនិងបុគ្គលសិន ឧទាហរណ៍ថា អ្នកនោះវាយអញ អ្នកនោះឈ្នះអញ ……..
ព្រះពុទ្ធសាសនា និង សិទ្ធិមនុស្ស
ព្រះពុទ្ធសាសនាបានទទួលស្គាល់សិទ្ធនិងករណីកិច្ចរបស់មនុស្សតាំងពីជាង២៥០០ឆ្នាំមកហើយ។ ព្រះអង្គបានប្រាប់ឲ្យដោះស្រាយបញ្ហាគ្រប់បែបយ៉ាងដោយប្រើធម៌អហិង្សាៈ មេត្តា ករុណា និងបញ្ញា មិនឲ្យប្រើហិង្សាឡើយ។ សីល៥ដែលយើងចេះចាំស្ទើរតែទាំងអស់គ្នាគឺជាការធានានូវសិទ្ធិនិង​​ ករណីកិច្ចរបស់មនុស្សសត្វគ្រប់ៗគ្នា(ប៉ុន្តែបានប្រតិបត្តិតាមហើយឬនៅ?)
§ សីលទី១ គឺសីលបាណា ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតនិងករណីកិច្ចត្រូវគោរពជីវិតទាំងអស់ ព្រោះម្នាក់ៗ គ្មានស្រឡាញ់អ្វីស្មើនឹងជីវិតរបស់ខ្លួនទេ(នត្ថិ អត្តសមំ បេមំ)។ សីលទី១ មិនឲ្យ សម្លាប់បៀតបៀនជីវិតដើម្បីឲ្យរស់នៅបានយូរ មានអាយុវែង។
§ សីលទី២  គឺសីលអទិន្នាទាន ទាក់ទងនឹងកម្មសិទ្ធិ កុំលួច កុំប្លន់ កុំបោកប្រាស់ កុំស៊ី សំណូកសូកប៉ាន់ (កុំពុករលួយ) ។ម្នាក់ៗមានកម្មសិទ្ធិឯកជនបើជាតិមានកម្ម សិទ្ធិរបស់ជាតិរបស់រដ្ឋ គឺរបស់យើងទាំងអស់គ្នា យើងចង់ឲ្យគេ គោរពកម្មសិទ្ធិគេវិញដែរ។
§ សីលទី៣ គឺសីលកាមេ ត្រូវគោរពសិទ្ធិទាក់ទងបុរស ស្ត្រី កុំរំលោភ កុំបៀតបៀន ប្រពន្ធប្តីអ្នកដទៃ ទុកឲ្យគេរស់នៅបានសុខសាន្ត ត្រជាក់ត្រជុំវែងឆ្ងាយទៅ។ ហើយគេក៏នឹងគោរព មិនបៀតបៀនយើង ទុកឲ្យយើងរស់នៅដោយសុខសាន្តដែរ។
§ សីលទី៤ គឺសីលមុសា មានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ យោបល់ ប៉ុន្តែមានករណីកិច្ចកុំភូត កុំបោកប្រាស់ កុំបរិហាកេរ្តិ៍ កុំញុះញង់ជាដើម ។ យើងមានសិទ្ធិចង់បានតែពត៌មានពិត ដូច្នេះយើងក៏ត្រូវតែនិយាយពិត។
§ សីលទី៥ គឺសីលសុរា មិនឲ្យសេពគ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀនដែលធ្វើឲ្យខូចស្មារតី នាំឲ្យប្រព្រឹត្តមិនល្អមានការយល់ខុស និយាយខុសជាដើម គឺថានាំឲ្យរក្សាសីលទាំង៤ខាងដើមមិនកើត។ ក្នុងសីល៥ បាននិយាយពីសិទ្ធផង ករណីកិច្ចផង។ គេមិនអាចនិយាយពីសិទ្ធិហើយ មិននិយាយពីករណីកិច្ចបានទេ ។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលអំពីសិទ្ធិមនុស្ស គ្មាននិយាយអ្វីផ្សេងក្រៅពីឲ្យចេះស្រឡាញ់រាប់រកគ្នាជាបងប្អូន ឲ្យរៀនរស់នៅ ធ្វើការ ធ្វើការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធី(អហឹង្សា)ប្រកបដោយមេត្តា ករុណានិងបញ្ញា ។ មជ្ឍិមបដិទាក្តី សីល៥ក្តី ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សម្តែងមកជាសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ជាសកលអំពីសិទ្ធិ និងករណីកិច្ចរបស់មនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លាបំផុត។ បើគេប្រតិបត្តិតាមមជ្ឍិមបដិបទានិងសីល៥ គេមិនអាចរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្សបានទេ។ ដូច្នេះ អ្នកដែលមិនរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស ទោះបីជាជាតិជាតិអ្វីក៏ដោយរស់នៅ កន្លែងណាក៏ដោយឈ្មោះថាជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទាំងអស់។
ព្រះពុទ្ធសាសនា និង លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ គឺអ្នកកាន់តាមព្រះពុទ្ធសាសនាហ្នឹងឯង ព្រោះព្រះពុទ្ធសាសនា យកកច្បាប់ជាធំ យកធម៌ជាធំ(ធម្មាធិបតេយ្យ)យកប្រយោជន៍រួមជាធំយកសង្ឃជាធំ។ ខាងគ្រហស្ថ អំណាចគ្រប់យ៉ាងចេញពីរាស្ត្រ ខាងព្រះពុទ្ធសាសនា អ្វីៗសម្រេចចេញពី សង្ឃយកសង្ឃជាធំ។ ខាងផ្លូវលោក យករដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ជាតិជាគោល ក្នុងសង្គមសង្ឃត្រូវយកធម៌វិន័យជាគោលជាមគ្គុទេសក៍ជាធម្មនុញ្ញរបស់សង្ឃ។ ទម្រង់គ្រប់គ្រងបែប នេះឯងជាទម្រង់គ្រប់គ្រងបែបប្រជាធិបតេយ្យ។ ដូច្នេះ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមានអ្វីទាស់ខុសនឹងគោលការណ៍សីលធម៌ពុទ្ធសាស នាទេព្រះពុទ្ធសាសនានេះឯង ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមុនគេបំផុតមួយ។

No comments

Powered by Blogger.